Σχέδια Δράσης Σχολείων

Ποιοί εμπλέκονται

Το πρόγραμμα αφορά στους μαθητές της Α ΕΠΑΛ , όμως εμπλέκει,ως υποστηρικτές των μαθητών της Α τάξης, όλο τον σύλλογο διδασκόντων και πιθανόν αρκετούς μαθητές Β, Γ τάξεων μέσα από σχετικές με τη δράση εργαστηριακές ασκήσεις τεχνικών μαθημάτων και κυρίως μέσω των προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων, Erasmus με αντίστοιχα θέματα και άλλων δράσεων εξωστρέφειας του Σχολείου που διαπερνούν ολόκληρη τη σχολική κοινότητα.

Πυρήνας των σχεδίων δράσης επιδιώκεται να είναι τα μαθήματα προσανατολισμού της Α΄τάξης, κυρίως τα μαθήματα ΕΕΤ και ΖΖΔ. Τα μαθήματα προσανατολισμού προσφέρονται για πολύμορφες εργασίες, έργα (projects), απλές κατασκευές κλπ και αναδεικνύουν τη διαφορετικότητα του ΕΠΑΛ, την οποία αναμένουν από την Α΄τάξη οι μαθητές που το επιλέγουν.

Η φιλοσοφία και οι κεντρικοί στόχοι των «Σχεδίων Δράσης»

Τα «Σχέδια Δράσης Σχολείων» έχουν ως σκοπό την ανάπτυξη της προσωπικότητας, της κοινωνικότητας, των δεξιοτήτων επικοινωνίας των μαθητών και τη συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών. Συγκεκριμένα, ενισχύονται δράσεις εξωστρέφειας του σχολείου, οι οποίες παράλληλα προσφέρουν στους μαθητές ευκαιρίες για να βιώσουν επιτυχίες και να αναπτύξουν την αυτοεκτίμηση τους.

Βασικοί στόχοι είναι η ενίσχυση του ΣΧΟΛΕΙΟΥ ως κοινότητας, η επαύξηση του κύρους του, η περαιτέρω σύνδεσή του με την τοπική κοινωνία, η ανασκευή προκαταλήψεων της κοινής γνώμης και η βελτίωση της ελκυστικότητας του ΕΠΑΛ, μέσα από τη θεσμική υποστήριξη της δημιουργικότητας,της καινοτομίας, και της κοινωνικής ευθύνης.

Επιδίωξη είναι όλα τα ΕΠΑΛ να υποβάλουν συνολικό ή θεματικό Σχέδιο Δράσης σε ετήσια βάση, το οποίο θα χρηματοδοτείται εφόσον τηρούνται οι ελάχιστες προδιαγραφές οι οποίες θα τίθενται από τον φορέα διαχείρισης της συγκεκριμένης δράσης στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ.

Κατά τη φάση της επέκτασης του Προγράμματος σε όλα τα σχολεία, η χρηματική ενίσχυση του κάθε σχολείου θα είναι της τάξης των 2.000 ευρώ.

Κατά κανόνα, τα αποτελέσματα των Σχεδίων Δράσης θα προβληθούν στο σύνολό τους, εφόσον τηρούν κάποιες βασικές προδιαγραφές ποιότητας. Η επιβράβευσή τους θα αφορά κυρίως προβολή και αναγνώριση της αξίας τους ως παραδειγμάτων δράσεων – καλών πρακτικών Εξωστρέφειας των Σχολείων. Μέσα από αυτήν την προβολή θα επιδιωχθεί η προσέλκυση του ενδιαφέροντος τοπικών κοινωνικών φορέων ή εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με στόχο την περαιτέρω εξέλιξή τους.

Ενδεικτικό περιεχόμενο Σχεδίων Δράσης

  • Ενθάρρυνση πρωτοβουλιών μαθητών[1]ιδιαιτέρως προς την κατεύθυνση της δημιουργικότητας και της καινοτομίας
  • Δράσεις εξωστρέφειας στο πλαίσιο των μαθημάτων ή των σχολικών δραστηριοτήτων[2]. Περιλαμβάνονται παρουσιάσεις έργων μαθητών, πολιτιστικές εκδηλώσεις[3] και συνεργασίες με πολιτιστικούς και άλλους φορείς της τοπικής κοινότητας,
  • Δράσεις εξοικείωσης με τα δρώμενα και τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και της εργασίας
  • Ενεργοποίηση καλλιτεχνών, σκηνοθετών, ηθοποιών κλπ ή εμπείρων τεχνιτών καθώς και ενεργοποίηση εθελοντών (πχ συνταξιούχων εκπαιδευτικών, σε δράσεις του Προγράμματος εκτός διδακτικού αντικειμένου).
  • Ανάπτυξη επικοινωνίας / συνεργασίας με τους γονείς (πχ Σχολές γονέων)
  • Άλλες δράσεις, επιλεγμένες από τη διεθνή εμπειρία ανάλογων δραστηριοτήτων[4]

Ενδεικτικά ποιοτικά χαρακτηριστικά των Σχεδίων Δράσης

Καθορίζονται από τον φορέα διαχείρισης των Σχεδίων Δράσης το ίδρυμα NOESIS.

Ο Φορέας Διαχείρισης αναλαμβάνει τη συνολική διαχείριση του συνόλου των Σχεδίων Δράσης των σχολείων, δηλαδή προετοιμασία, επικοινωνία, συντονισμό, αξιολόγηση και χρηματοδότηση- οικονομική διαχείριση των προτάσεων, όπως και την επικοινωνία και διάχυση καλών πρακτικών, κατά την πιλοτική εφαρμογή και κατά την καθολική εφαρμογή.

Προς το παρόν μπορείτε να πληροφορηθείτε σχετικά από την προκήρυξη για τα Σχέδια Δράσης των σχολείων της πιλοτικής εφαρμογής στην ιστοσελίδα του NOESIS https://www.noesis.edu.gr/mnae/ .

Σύνδεση των Σχεδίων Δράσης με τα μαθήματα

Τα «Σχέδια Δράσης Σχολείων» μπορούν να αποτελέσουν ισχυρό μαθησιακό εργαλείο καθώς διεισδύουν ουσιαστικά στη μαθησιακή διαδικασία. Η εμπειρική και θεωρητική τεκμηρίωση της μάθησης μέσω του πράττειν (learning by doing) έχει μακράν ιστορία στα παιδαγωγικά δρώμενα, ενδεικτικά, ο Ντιούι (1938) προωθεί τη διδασκαλία σε ομάδες, ώστε οι μαθητές να μάθουν και να κατανοήσουν διαδραστικά κάνοντας πράγματα, ο Βιγκότσκι περιγράφει τον «κοινωνικό νου» που μαθαίνει μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι, η Αν Μπράουν (1994, 1997)με μεγάλη επιτυχία οργανώνει και αναδιοργανώνει την σχολική τάξη σε ομάδες, έρευνας και ειδικών αξιοποιώντας τον πολυπολιτισμικό πλούτο και τη διαφορετικότητα (μοντέλο γνωσιακής κοινότητας, μέθοδος συνεργατικής συναρμολόγησης-jigsaw method).

Ο νους του ανθρώπου δεν είναι σχεδιασμένος να θυμάται λεπτομέρειες, αλλά ό,τι του χρειάζεται για δράση, η κατανόηση του για το πως λειτουργούν τα πράγματα είναι ρηχή (Rosenblit & Keil, 2002). Ο αποθηκευμένη στο μυαλό μας γνώση είναι περιορισμένη, όπως και η ικανότητα αιτιακής συλλογιστικής, βασιζόμαστε κυρίως στον καταμερισμό της διανοητικής εργασίας μέσα στη γνωσιακή κοινότητα όπου έχουμε την τύχη να ζούμε.

H αλληλεξάρτηση που προκύπτει στα μέλη της ομάδας έργου στα Σχέδια Δράσης, επειδή κανένας δεν τα ξέρει όλα, δημιουργεί κοινότητα γνώσης και πρακτικής έρευνας. Η συλλογική μάθηση και ο καταμερισμός της διανοητικής εργασίας προκύπτουν αναπόφευκτα προκειμένου να επιτύχει η ομάδα τους κοινούς στόχους. Η αλληλεξάρτηση προάγει το αίσθημα κοινής ευθύνης, αμοιβαίου σεβασμού και την αίσθηση προσωπικής και συλλογικής ταυτότητας.

Για την εφαρμογή τεχνικών ομαδικής μάθησης με «εκπαίδευση ομοτίμων» απαιτούνται κοινός χώρος και κοινοί πόροι, πράγμα που δίδεται στα Σχέδια Δράσης. Εκεί αναπτύσσονται οι δεξιότητες επικοινωνίας και η ενσυναίσθηση. Οι μαθητές μαθαίνουν εξασκούμενοι στην αναζήτηση αιτιακών εξηγήσεων (Williams & Lombrozo, 2013) και εν τέλει γίνονται καλύτεροι καταναλωτές της επιστήμης και της πληροφορίας γενικότερα (Sloman & Fernbach 2017).

Το ζητούμενο σήμερα, επειδή εργαζόμαστε συνήθως σε ομάδες, δεν είναι τόσο το υψηλό IQ (δείκτης ατομικής διανοητικής ικανότητας) όσο η υψηλή ικανότητα συνεισφοράς σε μια ομάδα στόχου, σε μια ομάδα εργασίας. Μας ενδιαφέρει περισσότερο η συλλογική νοημοσύνη, η ικανότητα της ομάδας να πετυχαίνει τον στόχο της. Ποιa χαρακτηριστικά πρέπει να αναπτύξει η ομάδα; Τα σχετικά πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα (Woolley, et all 2010) δείχνουν ότι η επιτυχία της ομάδας δεν καθορίζεται πρωταρχικά από την ατομική νοημοσύνη των μελών της, αλλά κυρίως από τον βαθμό καλής συνεργασίας μεταξύ τους.

Tα «Σχέδια Δράσης» προσφέρουν ευκαιρίες ουσιαστικής μάθησης «πράττοντας» και ανάπτυξης δεξιοτήτων επικοινωνίας και συνεργατικότητας μέσα σε κλίμα ευφορίας και εθελοντικής συμμετοχής.

Σε ποιό χρόνο;

Το σημαντικό είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος πραγματοποιείται μέσα στο σχολικό χρόνο, εντός του σχολείου. Η υλοποίηση μέρους των Σχεδίων Δράσης γίνεται σε projects των μαθημάτων Α’ ΕΠΑΛ, κυρίως στα μαθήματα Προσανατολισμού αλλά και σε πιθανές δράσεις τύπου STEM (Science, Technology, Engineering, Arts, Mathematics) με τη συνεργασία και των γενικών μαθημάτων, στα προγράμματα Σχολικών Δραστηριοτήτων (Πολιτιστικά-Περιβαλλοντικά προγράμματα, προγράμματα Αγωγής – Υγείας κ.λπ.), με συνέργειες- συνδιδασκαλίες με εργαστηριακά μαθήματα Β και Γ τάξης. Τέλος με εθελοντική προσφορά χρόνου από καθηγητές – μαθητές εκτός ΩΠ και παραχώρηση χώρου στο σχολικό κτίριο κατόπιν σχετικής έγκρισης.

Πως;

Η σχολική κοινότητα συναποφασίζει στόχους με χαρακτηριστικά Δημιουργικότητας – Καλλιτεχνίας, Καινοτομίας και Κοινωνικής Προσφοράς και τους εντάσσει σε ένα συνεκτικό σχέδιο Δράσης που καταλήγει σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα: ένα καλλιτεχνικό ή τεχνολογικό προϊόν, μια αποτελεσματική παρέμβαση στην τοπική κοινότητα (π.χ. διοργάνωση φεστιβάλ, διαγωνισμού, κ.α.). Η υλοποίηση μοιράζεται σε υποέργα μέσα στα μαθήματα της Α΄τάξης, στα προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων, σε συνεργασίες με πολιτιστικούς φορείς, εκπαιδευτικά ιδρύματα εσωτερικού και εξωτερικού (πχ κέντρο Νιάρχου, μουσεία, βιβλιοθήκες, πανεπιστήμια και τεχνολογικά ιδρύματα) στο πλαίσιο μνημονίων συνεργασίας ή ευρωπαϊκών προγραμμάτων πχ ERASMUS. Επίσης οι μαθητές της Β’ και Γ’ τάξης με εργασίες στο πλαίσιο κυρίως εργαστηριακών μαθημάτων υποστηρίζουν τους μαθητές της Α’ τάξης στην εκπόνηση του τεχνικού μέρους των Σχεδίων Δράσης.

Σε τελική ανάλυση ολόκληρο το σχολείο εμπλέκεται και αγκαλιάζει την Α‘ τάξη, όλο το σχολείο μαθαίνει !!!

Παραδείγματα Σχεδίων Δράσης

Ι) Σχέδιο Δράσης με τελικό προϊόν μια θεατρική παράσταση με στοιχεία καινοτομίας

Καταμερισμός υποέργων

στο μάθημα ΖΔΔ:

  • προσαρμογή- θεατρική διασκευή για σύνδεση με θέματα που ενδιαφέρουν τους μαθητές
  • μουσική επένδυση -πρωτότυπη ή διασκευή
  • διδασκαλία, δραματοποίηση και παρουσίαση μιας πράξης της συνολικής παράστασης

στο μάθημα ΕΕΤ:

  • μηχανική ιδιοκατασκευή για ένα εντυπωσιακό τρικ που αναδεικνύει την πλοκή της παράστασης,
  • κατασκευή σκηνικών minimal(αφαιρετικά) με τη δυνατότητα να μεταφέρονται πχ για να δοθεί παράσταση σε ορφανοτροφείο, προσφυγικό καταυλισμό, σε γηροκομείο

σε μαθήματα επιλογής:

μπορούν να σχεδιαστούν μέρος από τα σκηνικά και κουστούμια

1) στο μάθημα ΑΡΧΕΣ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ πχ να γίνουν προσχέδια και μακέτες-σκίτσα

2) στο μάθημα ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ να γίνουν τα κουστούμια πχ project με υποστήριξη του τμήματος γραφιστικής στο 1ο ΕΠΑΛ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ πήρε 1ο βραβείο θεατρικών κουστουμιών σε πανελλήνιο διαγωνισμό,

σε προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων (2ωρο εκτός ΩΠ)

  • ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ μπορεί να γίνει ιστορική έρευνα για την ιστορική περίοδο του θεατρικού έργου, έρευνα για τις συνήθειες, τον ενδυματολογικό κώδικα, τους συμβολισμούς για την κοινωνική ή ιδεολογική θέση ή κοινωνικό ρόλο, την συσχέτιση με το σήμερα και άλλες εθνότητες κ.λπ.
  • σε ERASMUS+ να μεταφερθεί μια πράξη της παράστασης στα αγγλικά και διδασκαλία της παράστασης σε μαθητές σχολείων της ΕΕ
ΙΙ) Σχέδιο Δράσης με τελικό προϊόν ειδικές καινοτομικές ποιότητες σαπουνιών

Καταμερισμός υποέργων

στο μάθημα ΕΕΤ:

έρευνα με αναλογίες και είδη ελαίων

στο μάθημα ΖΔΔ:

ιστορική έρευνα και διαφημιστικό σποτάκι (μουσικό βίντεο, ραδιοφωνική διαφήμιση, αφίσα κλπ, post σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης)

σε μάθημα επιλογής:

στο μάθημα ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: εργασία με κοστολόγηση ων σαπουνιών

σε προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων (2ωρο εκτός ΩΠ)

όπως ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ κ Επαγ. Προσανατολισμού:

εργασία με έρευνα αγοράς και εντοπισμού ειδικών αναγκών καταναλωτών

σε μαθήματα επιλογής

μαθητές της Β τάξης αναλαμβάνουν να δείξουν στην Α πως θα χρησιμοποιήσουν τα εργαστήρια για τις κατασκευές τους π.χ. στο μάθημα επιλογής: ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ γίνεται επίδειξη κατασκευής καλουπιών για τα σαπούνια από τους μαθητές της Β τάξης στους μαθητές της Α΄τάξης.

Τα παραδείγματα είναι ενδεικτικά των δυνατοτήτων διαχείρισης αυτής της Δράσης εντός του σχολικού χρόνου. Η πιλοτική εφαρμογή του ΜΝΑΕ κατά το σχολικό έτος 2017-18 σε εννέα (9) ΕΠΑΛ ανέδειξε «Σχέδια Δράσης» πολύ περισσότερο ευρηματικά στους τρόπους εμπλοκής μεγάλου αριθμού μαθητών, εκπ/κών, γονέων, φορέων-κοινωνικών εταίρων της τοπικής κοινωνίας και πολύ εντυπωσιακά σε καινοτομία, τεχνικές δυσκολίες και καλλιτεχνική ποιότητα.

Όπως πάντα η ζωντανή πραγματικότητα ξεπερνά τη φαντασία και γράφει τις πιο δυνατές ιστορίες.

Χρυσούλα Λαλαζήση
Δρ. Αρχιτέκτων & Πολιτικός Μηχανικός, Σχ. Σύμβουλος,
Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής ΜΝΑΕ

 

Βιβλιογραφία

A.L. Brown(1997). «Transforming Schools into Communities of Thinking and Learning About Serious matters», American Psychologist 52(4):399-413.

A.L. Brown and J.C. Campione (1994) «Guided Discovery in a community of Learners» στο επ. Kate McGilly, Classroom Lessons: Integrating Cognitive Theory and Classroom Practice. Cambridge, MA: MIT Press, 229-270.

  1. Dewey (1938). Education and Experience. New York: McMillan.
  2. Phelps, W. Damon (1989). » Problem Solving with Equals: Peer Collaboration as a Context for Learning Mathematics and Spatial Concepts». Journal of educational Psychology 81(4): 639-646.
  3. Rosenblit& F. Keil, (2002).:\»The misunderstood Limits of Folk Science: An Illusion of Explanatory Depth». Cognitive Science, 26(5): 521-562.

St. Sloman , P. Fernbach(2017). Η Ψευδαίσθηση της Γνώσης. Αθήνα, εκδόσεις: Ψυχογιός Α.Ε.

J.T Williams, T. Lombrozo (2013). «Explanation and Prior Knowledge Interact to Guide Learning». Cognitive Psychology 66(1): 55-84.

A.W. Woolley, C.F. Chabris, A. Pentland, N. Hashmi &T.W. Malone (2010). «Evidence for a Collective Intelligence Factor in the Performance of Human Groups». Science 330(6004):686-688.

Α. Κονταξής (2018). «Εναλλακτική ενισχυτική διδασκαλία στο ΜΝΑΕ» ανάρτηση στο https://eeksocial.wordpress.com/programme/enallaktiki/

[1]  Δείτε σχετικά Student Voice in School Reform http://prevention.psu.edu/media/prc/files/PRCseminarpresentation-1.pdf . Μπορούν να αξιοποιηθούν βασικά ενδιαφέροντα μαθητών όπως οι σχέσεις και η εφηβεία Επίσης μπορούν να αξιοποιηθούν υφιστάμενες δράσεις (πχ Μπαζάρ) , οι οποίες όμως θα συνδεθούν με μαθήματα πχ ΕΕΤ (πχ κατασκευή) και ΖΔΔ (πχ πολιτιστικό προϊόν) σε συνδυασμό με πχ Οικονομικά (marketing, επιχειρηματικότητα) ή πληροφορική (ιστοσελίδα) κλπ,

[2]  Συμπεριλαμβάνονται δράσεις χρήσιμες στην τοπική κοινωνία (πχ τρόποι και τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού σε άνυδρες περιοχές, οδηγίες για χαμηλού κόστους δράσεις για εξοικονόμηση ενέργειας στο σπίτι, ιστοσελίδα ανάδειξης τοπικού τεχνικού πολιτισμού στο πλαίσιο ανάδειξης ενός τουριστικού προορισμού. Δείτε παράδειγμα http://users.sch.gr/kontaxis/nea%20apo%20sholeia/1303_2osekAth.htm

[3] Δείτε ενδεικτικά εκδηλώσεις ΕΠΑΛ Δάφνης στο http://1epal-dafnis.att.sch.gr/drastir/dp0.htm

[4] Ευρωπαϊκός οδηγός ολιστικής υποστήριξης μαθητών από Schooleducationgateway

http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/1704SocialEurGuide.htm .

Καθώς και σχετική μελέτη European Commission – Education and Learning (2013), Reducing early school leaving: Key messages and policy support http://prevention.psu.edu/media/prc/files/PRCseminarpresentation-1.pdf

Advertisement